مقدمه

قدمت ساختمان‌سازی به هزاران سال پیش باز ‌می‌گردد، زمانی که انسان در آغاز تمدن و یک‌جانشینی شروع به ساختن سرپناه‌هایی ساده و ابتدایی برای خود کرد. از آن‌جایی که سرپناه یکی از اساسی‌‌‌ترین نیازهای انسان بود و بشر بدون آن نمی‌توانست به‌راحتی به زندگی خود ادامه دهد، ساختمان‌سازی روز‌‌به‌‌روز بیش‌تر با زندگی ما عجین شد تا جایی‌که امروزه جزء جدایی‌ناپذیری از تمدن انسان شده است و هیچ جامعه‌ای را نمی‌توان بدون آن تصور کرد.

در طول تمدن بشری همراه با پیشرفت انسان و رشد و توسعه جوامع، ساختمان‌سازی هم دچار تحولات عظیم و چشمگیری شد و با پیشرفت علم و فناوری و صنعت، تغییرات بزرگی در ‌‌‌این حوزه به وجود آمده است، به‌طوری‌که، ساختمان‌سازی امروزی هیچ شباهتی به سرپناه‌های اولیه بشر ندارد.

عواملی مانند رشد جمعیت، افزایش شهرنشینی و توسعه علوم و صنایع، امروزه صنعت ساختمان را به یکی از بزرگ‌‌ترین صنایع هر کشوری تبدیل کرده است.‌ ‌‌این‌ صنعت زمینه‌های سودآوری و اشتغال گسترده‌ای را در جوامع مختلف فراهم می‌کند و از عوامل مهم در توسعه یافتگی کشورها محسوب می‌شود.

رشته‌ ساختمان چه زیرشاخه‌هایی دارد؟

رشته‌ ساختمان شامل چندین زیرشاخه است که دو بخش اصلی آن مربوط به رشته‌های معماری و عمران می‌شود. هر کدام از‌‌‌ این دو رشته، گرایش‌های مختلفی دارند و شغل‌های متفاوتی را به وجود می‌آورند. به‌عنوان مثال رشته معماری شامل گرایش‌هایی از قبیل طراحی معماری، طراحی داخلی، طراحی منظر و بازسازی پس از سانحه است. همان‌طور که می‌دانید رشته‌ عمران گرایش‌های متنوع‌تر و بیش‌تری نسبت به معماری دارد؛ اما فقط گرایش سازه و محاسبات است که در رشته‌ ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد و بقیه‌ گرایش‌های‌‌ این حوزه در فعالیت‌های عمرانی دیگری نظیر سد سازی، راه سازی، شبکه‌های آب‌رسانی و … کاربرد دارد.

در کنار حوزه‌های معماری و عمران دو رشته دیگر نیز وجود دارد که در سال‎‎‌های اخیر استفاده از آن‌ها در فعالیت‌های ساختمانی اجباری شده است. ‌‌‌این دو رشته مهندسی برق و مکانیک هستند که برای طراحی و نظارت بر روی تاسیسات الکتریکی و همچنین لوله‌کشی آب و فاضلاب، سیستم تهویه و سرمایش و گرمایش ساختمان‌ها  باید از متخصصان ‌‌‌این دو حوزه استفاده شود.

دلایلی که افراد رشته‌های ساختمانی را انتخاب می‌کنند

هر ساله تعداد زیادی از داوطلبان دانشگاه‌ها رشته‌های حوزه‌ ساختمان‌سازی را برای ادامه‌ تحصیل خود انتخاب می‌کنند. دلایل‌‌‌ این افراد برای انتخاب رشته‌ ساختمان متفاوت است. عده‌ای به دلیل علاقه‌ای که به مباحث طراحی و بخش‌های خلاقانه‌‌‌‌این حوزه دارند اقدام به انتخاب رشته‌های ساختمانی می کنند.‌‌‌ این افراد عموما وارد زیرشاخه‌ معماری از رشته‌ ساختمان می شوند. عده‌ای دیگر افرادی هستند که به بخش‌های سازه‌ای و محاسباتی ‌‌‌این رشته علاقه‌مندند که زیرشاخه‌ عمران را از‌‌‌ این حوزه، برای ادامه تحصیل خود انتخاب می‌کنند.

می‌توان گفت بعد از علایق شخصی یکی دیگر از دلایل انتخاب رشته‌ ساختمان توسط افراد، مبحث بازار کار است. صنعت ساختمان‌سازی در کشورهای در حال توسعه مانند ‌‌‌ایران یکی از صنایع مهم و گسترده محسوب می‌شود. فعالیت‌های ساختمانی بخش بزرگی از مجموعه‌ فعالیت‌های اقتصادی ‌‌‌این گونه کشورها را به خود اختصاص می‌دهد و سرمایه‌گذاری‌های ملی زیادی در طرح‌های ساختمانی و صنایع وابسته به آن انجام می‌شود. از طرف دیگر به دلیل رشد جمعیت در کشورهای در حال توسعه و پایین بودن عمر سازه‌ها و ساختمان‌ها، نیاز به فعالیت‌های ساختمانی همواره در‌‌‌ این گونه کشورها احساس می‌شود، به همین دلیل، رشته‌ ساختمان از رشته‌هایی است که همیشه بخش بزرگی از بازار کار و اشتغال افراد را در‌بر‌می‌گیرد و می‌تواند یکی از دلایل مهم افراد برای انتخاب‌‌‌ این بخش از رشته‌های دانشگاهی باشد.

 به‌طور‌کلی رشته‌ ساختمان با برداشتن شاخه‌ها و حوزه‌های متنوع، می‌تواند پاسخگوی طیف وسیعی از علایق و استعدادها باشد و از طرف دیگر بازار کار رو‌به‌رشد و در حال توسعه ‌‌‌‌این صنعت، روزبه‌روز افراد بیش‌تری را به ‌‌‌این حوزه وارد می‌کند.

یک فرد برای موفقیت در رشته‌ ساختمان باید چه مهارت‌هایی داشته باشد؟

هر کدام از بخش‌های رشته‌ ساختمان نیازمند مهارت‌های مختلف و مخصوص ‌به‌خود است. به‌طور مثال، در بخش‌های طراحی شما به مهارت‌های هنری و خلاقانه نیاز دارید و در بخش‌های محاسباتی، به مهارت‌های ریاضی و درک سازه‌ای احتیاج پیدا می‌کنید. همانطور که گفتیم رشته‌ ساختمان مجموعه‌ای از بخش‌های متنوع است که یک فرد به‌تنهایی نمی‌تواند در تمام بخش‌های آن متخصص شود، بنابراین، در ‌‌‌این رشته باید متخصصان مختلف در کنار یکدیگر کار کنند. به همین دلیل، می توان گفت مهم‌‌‌ترین مهارتی که یک فرد برای موفقیت در رشته‌ ساختمان به آن احتیاج دارد، مهارت‌های ارتباطی و کار گروهی یا TEAM WORK است. 

برای به انجام رساندن یک پروژه در رشته‌ ساختمان علاوه بر ‌‌‌اینکه هر فرد باید در حوزه مورد نظر خود تخصص و مهارت کافی را داشته باشد، هماهنگی بخش‌های مختلف و متخصصان و مهندسان یکی از مهم‌‌‌ترین بخش‌های پروژه محسوب می‌شود؛ چرا که بدون ‌‌‌این هماهنگی و کار گروهی صحیح و اصولی حتی با وجود داشتن مهارت لازم، پروژه با شکست روبه‌رو شده و در واقع علم و تخصص افراد به هدر خواهد رفت.

شغل‌های مختلف رشته‌ ساختمان

همان‌طور که گفتیم رشته‌ ساختمان یک رشته تلفیقی است و از زیرشاخه‌های مختلفی تشکیل می‌شود که هر کدام از آن‌ها شغل‌های متفاوتی را به وجود می‌آورند. شغل‌های اصلی ‌‌‌این حوزه شامل طراحی، محاسبات، نظارت و اجرا است.

اجرای ساختمان بزرگ‌‌ترین بخش رشته‌ ساختمان است که بیش‌‌‌ترین و متنوع‌‌‌ترین شغل‌ها را شامل می شود.‌‌‌ این بخش، رده‌های شغلی مختلفی از متخصصان تا استادکاران و کارگران را دربرمی‌گیرد. بعد از شغل‌های مربوط به اجرای ساختمان می‌توان گفت که طراحی بزرگ‌‌ترین بخش شغلی در ‌‌‌این حوزه است. طراحی تقریبا در تمام بخش‌های یک پروژه‌‌‌ ساختمانی از قبیل طراحی پلان، نما، طراحی داخلی و حتی طراحی سازه و تاسیسات وجود دارد و در واقع بخش بزرگی از شغل‌های رشته‌ ساختمان را به خود اختصاص می‌دهد.

سخن پایانی

برای انتخاب هر رشته‌‌‌ای از جمله رشته‌ ساختمان نیاز است که ابتدا علایق و توانایی‌های خود را به خوبی بشناسیم و با شناخت و آگاهی، رشته مورد نظر خود را انتخاب کنیم و بدانیم که شرط موفقیت در هر رشته تلاش، علاقه و انگیزه‌ ماست.